आज मन पर्यो_१९

आज मन पर्यो_१९

सरण राई

मैले साथी बृखबहादुर राईकोबाट थुप्रै पुस्तकहरू ल्याएर पढेको छु । आज पनि उनले पढ्न दिएका पुस्तक विजय कुमारको ‘खुसी’ पढेँ । ‘खुसी’का मलाई मन परेका कुराहरू जो व्यस्तता वा अन्य कारणले पूरै पुस्तक पढन असमर्थ हुन्छन् उनीहरूका लागि केही उद्दरणहरूः—

यो बघिया भाले हो । खसी बनाइएको भाले । बच्चा छँदै सिउर काटेर खसी पारिएका भाले । स्वाद गजब हु्न्छ.. । (पृष्ट –२९)

पूर्णतामा बाँचेको जीवन भन्नु एकोहारो, एकैखाले घटनाको समजोड होइन । अनेकौं परस्पर विपरित रङ्ग मिले पो इन्द्रेणी । तातो घाममा नहिँडेको मानिस शितलताको महत्वलाई कसरी बुझ्न सक्छ ? जाडोमा नकठ्याङ्ग्रिएको कसैले न्यानोपनलाई त्यसको सम्पूर्णतामा कसरी अनुभूत गर्न सक्छ र ?(पृष्ट –३३)

प्रतिभावान तिनै हुन्, जसले आफूसित भएको सबै क्षमता प्रयोग गरेर रित्याएका हुन्छन् । अमेरिकी स्तम्भ लेखक इरमा बोम्बेकका रहरलाग्दो कथन छ :
‘आफ्नो जीवनको अन्त्यमा परमात्माका अगाडि खडा भएर भन्न सकूँ— भगवान, तिमीले मलाई जेजति प्रतिभा दिएका थियौ । मैले एक थोपा पनि बाँकी नराखी सबै प्रयोग गरेँ ।’ (पृष्ट –४० )

यी महान् बैज्ञानिक (अल्बर्ट आइन्सटाइन) भन्छन्— ‘मसित कुनै विशेष प्रतिभा छैन । म आफ्नो रुचिको विषयमा ज्यादै उत्सुक छु । कुरा त्यति मात्र हो ।’ (पृष्ट –४२)

राधाकृष्णनका शब्दमा ‘समयलाई त्यसको लम्बाइबाट होइन, गहिराइबाट नापिनुपर्छ ।’ कसैसँग बिताएका केही पल अरु कसैसँग बिताएको सिङगो जुगभन्दा सार्थक हुन्छन् । छाप समयको गहिराइले पार्छ न कि लम्बाइले । (पृष्ट –४३)

मनिस आफूसित बाहेक अरु कोहीसित आजन्म साथ नबस्ने रहेछ | (पृष्ठ -४५)

हिलारीको महावाक्य सम्झन्छुः
‘एभरेष्ट चढ्नुभन्दा त्यसको टुप्पोमा टिकिरहन मुस्किल छ । शिखर हमेसा साँघुरो हुन्छ । त्यहाँ एकैपटक धेरै मानिस अटाउँदैनन् । यो कुरा पर्वतारोहणका निम्ति मात्र होइन, जीवनको हरक्षेत्रमा लागू हुन्छ ।’ (पृष्ट –६७)

कर्मचारीतन्त्रमा मोज त हमेसा एउटैखालेले गर्छन् भन्ने बुझ्न मलाई गणतन्त्र पर्खन प¥यो । (पृष्ट –६८)

क्रोध भनेको सलाईको काँटीजस्तो हो । अरुलाई जलाउनुभन्दा पहिले आफैलाई जलाउँछ । (पृष्ट –९९)

बेलायती इतिहासकै महान् प्रधानमन्त्रीमा गणना हुने बेन्जामिन डिजराइलीले भनेका छन् —‘सृजनात्मक प्रचार नभइकन जनसमर्थन प्राप्त हुँदैन । जनसमर्थन नभए हरेक राष्ट्रको क्षयीकरण मात्र हुन्छ ।’ (पृष्ट –१००)

उर्दुमा एउटा शेर छ— ‘धुलो त आफ्नो मुहारमा जमेको थियो, ऐना पुछ्दै जीवन बिताएँ ।’ (पृष्ट –१४४)

संसारमा तीन प्रकारका प्रसिद्ध छन् । पहिलो, राजा महाराजा र तिनका सन्तान जो जन्मदै जमदार । अर्बपतिका सन्तान, जन्मदै मालामाल ।
दोस्रोथरि, यस्ता जसले महत्वाकाङ्क्षा हासिल गर्न जीवनको सास बडा गणितीय हिसाबकिताब गरेर लिए । प्रत्येक पाइला डेबिटक्रेडिट हिसाब गरेर चाले । अन्ततः पदमा पुगे, पैसा कमाए वा प्रसिद्ध भए । धेरैजसो महत्वाकाङ्क्षी नेता र व्यापारी यो श्रेणीमा पर्छन् ।
तेस्रोथरि, जो ‘नामी हुन्छु’ भन्ने कुनै योजनाअनुसार चलेका नभएर निष्ठापूर्वक काम गर्दै जाने क्रममा ‘प्रसिद्धि’ सित ठोकिन पुगे । प्रसिद्धि उनीहरूको जीवनमा ‘एज अ बाइप्रडक्ट’ आइलागेको हुन्छ । (पृष्ट –१६६)

मार्क ट्वेनको वाक्य छ— ‘कुनै आम मानिस बाँकि संसारका निम्ति कोही नहुन सक्छ । तर त्यही आम मानिस, कसैका निम्ति भने सारा संसार हुन सक्छ ।’ (पृष्ट –२११)

मेरो दयनीय हालत देखेर नाम्खा रिम्पोचेले मुस्कुराउँदै भने :
...‘विजय । तिम्रो मात्र होइन, धेरै मानिसको समस्या के भने उनीहरू पहिला आफ्नो मित्र नबनीकन अरुको मित्र हुन चाहन्छन् । आपैmलाई नचिनीकन धेरैलाई चिन्न चाहन्छन् । अलिकति सकारात्मक सोच राखेर हेर त, तिम्रा कति धेरै मित्रहरू छन् र उनले तिमीलाई कति धेरै प्रेम दिएका छन् । अलि सोच त !’ (पृष्ट –२६४)
सिएस लेविस भन्छन्ः ‘मित्रता अनावश्यक छ, नभए पनि जीवन चल्छ । ठीक त्यसरी जसरी घरको गमलामा फूल नभए पनि जीवन चल्छ । पेट भर्ने होइन फूलले । बाँच्नका लागि पनि मित्रताको आवश्यकता छैन । तर बाँच्नुको अर्थ बुझ्नचाहिँ मित्र अनिवार्य छन् ।’ (पृष्ट –२६६)

नेपाल भनेको आफ्नो जिउमा सानो घाउखत पनि नकोरियोस्, अरु सहिद भएको समाचार दिनहुँ सुन्न पाऊँ भन्ने मानसिकताको देश हो । तँलाई पनि सु¥याउँदा सु¥याउँदा बलिबेदीमा पु¥याउलान् भातेहरूले । होस राखेस् । आज बाँचेस ता कि भोलि देख्लास् । बुझिस् टिम्मुरे ?’
‘बुझेँ दाइ’ भन्न नपाउँदै रूपचन्द्र बिष्ट हिँडिसकेका थिए । (पृष्ट –२७०)
२०७१।८।१८। धरान